NHỮNG CƠ BẢN VỀ THỂ DỤC :
NẾU BẠN CÓ SỰ RỐI LOẠN CHẢY MÁU HOẶC ĐÔNG MÁU
( EXERCISE BASICS: If you have a Bleeding or Clotting Disorder )
Lynn Ly Phỏng Dịch theo thông tin Đại Học Y OHIO-Hoa Kỳ
TẬP THỂ DỤC CÓ TỐT CHO TÔI KHÔNG?Có!Tập thể dục tốt cho bạn. Vai trò của tập thể dục là tăng cường hoạt động thể chất/vận động vật lý, sức khỏe và tinh thần và giao tế xã hội. Bác sĩ phẫu thuật tại Hoa Kỳ cho khuyến cáo phổ biến là những hoạt động thể chât/vận động vật lý "không cần phải vất vả." Những người ở tuổi trưởng thành nên cố gắng thực hiện trong vòng 30 phút hoạt động hàng ngày hoặc nhiều hơn so với việc đi bộ trung bình 10000 bước mỗi ngày . Các loại tập thể dục có thể được tích lũy trong 5 đến 10 phút khởi đầu hoặc những vận động có thể làm liên tục. Điều quan trọng nhất là mọi người đang nhúc động .
TẠI SAO HOẠT ĐỘNG THỂ CHẤT/ VẬN ĐỘNG VẬT LÝ QUAN TRỌNG?Mục đích của hoạt động thể chất VẬN ĐỘNG VẬT LÝ là:
Bảo tồn hoặc khôi phục lại ROM (phạm vi cử động) và tính linh hoạt xung quanh các xương khớp
Tăng điều kiện lưu thông khí trong cơ thể
Tăng sức mạnh cơ bắp và sức chịu đựng(endurance)
Tăng trang thái tâm lý lành mạnh
Giảm những hung hiểm rủi ro sức khỏe ma` liên quan với một lối sống ít vận động
Cả hai sự xuất huyết tại cơ bắp và tại xương khớp đều khiến tế bào mô bị sa thải hoang phí ( atrophy = teo cơ). Điều này có thể dẫn đến nhừng xuất huyết mới, đau nhức, và cứng khớp và có thể gây tổn thuơng xương khớp.
Tập thể dục cũng được sử dụng như một công cụ phòng chống bệnh tật. Những động tác co duỗi trợ giúp cải thiện tính linh hoạt, trợ giúp giảm thiểu nguy cơ chấn thương. Việc tạo điều kiện lưu thông khí trong cơ thể trợ giúp phổi và các cơ bắp cải thiện chức năng của chúng. Việc đào tạo ra năng lực cho phép cơ bắp thích ứng với yêu cầu mới đặt ra. Vì vậy, ít cóchấn thương xẩy ra cho cơ thể và điều này làm cho việc bảo vệ tốt hơn trong quá trình nhiễm trùng và nhiễm bệnh.
Thông thường, việc kiên trì thực hiện là rất quan trọng để duy trì những lợi ích từ sự hoạt động. Hoạt động thể chất/vận động vật lý sẽ trợ giúp các chất dinh dưỡng được đưa đến các sụn của xương khớp. Điều này giúp gìn giữ cho cơ bắp và các khớp xương mạnh, giảm thiểu sự mất xương, giúp có được dung dịch cần thiết cho xương sụn và giúp giảm bớt sự cứng đờ và cảm giác đau nhức tại các khớp xương. Hoạt động thể chất/vận động vật lý cũng có thể giúp cải thiện tuần hoàn, giảm thiếu suy tĩnh mạch (máu không thể trở về tim một cách dễ dàng), và gia tăng dung tích lá phổi mà kèm theo là chứng thuyên tắc phổi( PE = pulmonary embolism) . Tập thể dục có thể mang lại lợi ích bất cứ ai bị rối loạng đông máu hoặc rối loạn chảy máu.
TÔI NÊN THỰC THIỆN LOẠI THỂ DỤC NÀO?Trước khi bắt đầu một chương trình luyện tập thể dục, hãy tham khoải với bác sĩ của bạn. The dục nhẹ nhàng đến dùng mức độ vừa phải/ trung bình là tốt nhất để bắt đầu. Để đo lường sự nỗ lực của bạn, hãy sử dụng cách thử nghiệm "khả năng nói" như sau:
Nếu bạn có thể hát trong khi tập thể dục, bạn đang tập luyện ở mức độ nhẹ nhàng.
Nếu bạn có thể nói chuyện, bạn đang tập luyện ở mức vừa phải.
Nếu bạn có khó khăn trong việc tiếp tục đàm thoại, bạn đang tập luyện ở cường độ mạnh.
Chỉ tiêu nhịp tim (THR=target heart rate) là một cách khác để theo dõi cường độ mà là phù hợp với lứa tuổi và điều kiện thế chất của bạn . Các chuyên gia y tế , bác sĩ của bạn có thể giúp bạn tìm hiểu làm thế nào để sờ mạch tim và cần biết những gì về chỉ tiêu nhịp tim của bạn nên có.
Đi bộ, tản bộ, bơi lội, đạp xe đạp (có đội mũ an toàn), khiêu vũ, chơi trò ném và chụp đĩa (Frisbee), chơi golf, và tập Thái Cực Quyên là những ví dụ tốt về sự lựa chọn an toàn cho hoạt động thể chất/vận động vật lý. Các động tác làm nóng cơ thể ( vận động nhẹ nhàng khoảng 5-10 phút), các động tác co duỗi (không co thắt quá, và căng giãn nhẹ nhẹ)trước khi thế dục, và những động tác làm giảm thân nhiệt ngay sau khi thể dục cũng rất quan trọng như kiếu vận động mà bạn đã lựa chọn. Khi cơ bắp được làm ấm lên thì sẽ có ít nguy cơ bị chấn thương.
Đặc biệt nguy hiểm là không vận động nếu bạn có rối loạn đông máu. Bạn cần phải chắc chắn rằng bạn di chuyển/ vận động nếu bạn đã ngồi hoặc không hoạt động trong khoảng thời gian lâu hơn 2 giờ tại một thời điểm. Bởi vì các cơ bắp của bạn hoạt động như một máy bơm. Khi cơ bắp co giãn, chúng trợ giúp máu di chuyển trong cơ thể của bạn.
Dưới đây là một số ý tưởng để gìn giữ bạn di động/chuyến động. Đây là những việc đơn giản bạn có thể làm trong khi ngồi tại nơi làm việc hoặc trong xe, hoặc trên máy máy khi đi du lịch:
Hãy đứng dậy và đi bộ trong vài phút
Nhấp nhún lên xuống mắt cá chân của bạn
Co lại và duỗi giãn cơ bắp chân của bạn
Tháng ba tại chỗ
Nắm bóp bàn tay của bạn
PHẢI LÀM GÌ SAU KHI BỊ THƯƠNG?Những dấu hiệu tổn thương bao gồm sưng, đỏ, nóng ấm, và sự vận động suy giảm tại một khớp xương cùng như đau nhức khi chạm vào. Những dấu hiệu sớm của một chấn thương, trước khi bị sưng, thì bao gồm ngứa ran, nóng ấm hoặc bất kỳ biến đổi được ghi nhận trong khu vực bị căng thẳng hoặc bị chấn thương.
Đây là các bước thực hiện ngay sau khi xảy ra một thương tích. Sử dụng cách nhớ với chữ R.I.C.E(rice=gạo)
R.I.C.E
Thả lỏng cho vùng bị ảnh hưởng được nghỉ ngơi (Rest the affected part)
Làm đông lạnh khu vực đó bằng cách trườm nước đá trong vòng 15 phút mỗi giờ.(Ice the area by applying ice for 15 minutes every hour)
Bó nén khu vực đó bằng cách sử dụng miếng băng quấn có tính đàn hồi (Compress the area by using an ace wrap)
Nâng cao vùng bị ảnh hưởng( Elevate the affected area..
Một vành đai để đeo hoặc bó thanh nẹp có thể được sử dụng nếu sự hỗ trợ là cần thiết. Bạn có thể cần được tham khám bởi bác sĩ của bạn.
Nếu các bước này không thay đổi các triệu chứng của bạn hoặc nếu bạn nhận thấy bạn đang khó thở, thở dốc, thở hổn hển (SOB = short of breath) hoặc đau tức ngực, bạn có thể trảichứng thuyên tắc phổi(PE = pulmonary embolism).
Những vấn đề cần sự chăm sóc y khoa ngay lập tức:
Khu vực khớp xương bị chảy máu: các triệu chứng bao gồm ngứa ran, nóng ấm, đau nhức và sưng.
Thuyên tắc phổi (PE): Các triệu chứng bao gồm khó thở/thổ dôc/thở hổn hển và đau ngực
Hãy tham khảo bác sĩ của bạn nếu bạn có bất kỳ thắc mắc gì.
Lynn Ly (22-11-2012)